Henri J.L.M. Timmers, internist-endocrinoloog, Radboudumc, Nijmegen
Bent u regelmatig moe en futloos zonder duidelijke aanleiding?
Voelt u zich vaak overstelpt door de drukte van alledag?
Hebt u een dringende behoefte aan zoute of zoete snacks?
Heeft u moeite om uit bed te komen?
Komt u zonder koffie de dag niet door?
Als u leeft met een bijnieraandoening is de kans groot u een deel van deze vragen positief zult beantwoorden. Maar dat kan zeker ook gelden voor mensen die NIET bekend zijn met een chronische ziekte. De genoemde klachten spreken bij velen tot de verbeelding, al helemaal in de context van onze moderne maatschappij die een boel van ons eist op vele fronten. Logisch ook dat mensen gaan google-len om erachter te komen of er wellicht een medische oorzaak is voor hun gebrek aan energie. Het is goed mogelijk dat ze bij hun speurtocht stuiten op een verminderde functie van de bijnier.
Het begrip bijnieruitputting, ook wel bijniermoeheid of bijnier burn-out genoemd, werd in 1998 geïntroduceerd door naturopaat en chiropractor James L. Wilson. De ‘diagnose’ heeft zich sindsdien als een olievlek verspreid op het internet en in populaire gezondheids- en lifestyleliteratuur. De oorzaak wordt gezocht in chronische blootstelling aan fysieke, mentale of emotionele stress. De theorie is dat de bijnieren deze continue behoefte van het lichaam aan stresshormonen op den duur niet meer aankunnen en opgebrand raken. Bijnieruitputting wordt door de mensen die hierin geloven gezien als een milde vorm van bijnierschorsinsufficiëntie.
De klachten die aan bijnieruitputting worden toegeschreven zijn zeer divers. Moeheid, slaapproblemen, diffuse pijn, darmklachten of nervositeit worden gepropageerd als typisch. Bovendien liggen uitlokkende factoren als slaaptekort, slechte eetgewoonten, te weinig of te veel lichamelijke inspanning, relatieproblemen, financiële zorgen, een negatieve instelling, roken, alcohol, suiker en toxische stoffen voortdurend op de loer. Geen wonder dat veel mensen na eigen onderzoek of via alternatieve genezers uitkomen op een tekort aan cortisol en andere bijnierhormonen en dat artsen en andere zorgverleners hier steeds vaker over worden geraadpleegd.
In de reguliere geneeskunde wordt het begrip bijnieruitputting niet erkend als aandoening. Er bestaat namelijk geen enkel wetenschappelijk bewijs voor het concept van bijnierslijtage onder invloed van aanhoudende stressprikkels. De Endocrine Society / Hormone Health Network publiceerde er een ‘fact sheet1’ over.
Ofschoon bijnieruitputting niet wordt erkend als ziekte zijn de klachten die mensen ervaren uiteraard wel degelijk reëel. De verschijnselen kunnen berusten op andere aandoeningen, zoals een traag werkende schildklier, slaapapnoesyndroom, ontstekingsziekten, depressie, etc. Ook kan een ongezonde levensstijl een rol spelen. Uiteraard overlapt het beeld met dat van bijnierschorsinsufficiëntie. Echter, voor de laatstgenoemde zijn verschijnselen als gewichtsverlies, gebrek aan eetlust, spierzwakte, misselijkheid, braken, diarree, duizeligheid en lage bloeddruk specifieker. Bovendien is bijnierschorsinsufficiëntie hard te maken met gevalideerde diagnostische testen en bij bijnieruitputting is dat niet het geval.
Behalve het maskeren van een reële aandoening kleven er nog andere nadelen aan de pseudodiagnose bijnieruitputting. Er bestaat in dit kader een levendige handel in (prijzige) bijnierhormoonsupplementen, vitamines, mineralen en dropextract. Soms bevatten deze preparaten onzuivere extracten van runderbijnier of zelfs steroïdhormonen. Dit kan leiden tot gezondheidsschade.
Ook in dit kader is het van essentieel belang dat zorgverleners goed luisteren naar hun patiënten om tot een juiste diagnose en een zinvol beleid te komen.
Mocht u zich herkennen in het beeld van bijnieruitputting: er is geen twijfel dat uw klachten niet reëel zijn. Bespreek ze met uw huisarts. Zorg goed voor uzelf qua voeding, beweging en ontspanning.
Referenties
Dank u voor het artikel, heel interssant. Een suggestie : Aangezien primaire bijnierinsufficientie vaak een autoimmune oorzaak heeft, zou het misschien een idee zijn om mensen die denken dat ze vermoeide bijnieren hebben te testen op antilichamen. Vervolgens kan men dan bestuderen hoe de gezondheid evolueert, en misschien is er dan verband te leggen met leefstijl, stress, voeding etcetera. Ontwikkelen ze een echte Addison ? Of niet, en waarom ? En hoe doet de schildklier het ? (syndroom van Schmidt). Het is misschien tijd dat er wat vooruitgang komt in de preventie en genezing van autoimmune ziektes. Wie weet is de “pseudodiagnose bijnieruitputting” een stap naar de preventie van autoimmune bijnierinsufficentie.
Ik vind t goed deze verhalen op internet, alleen t frustrerende is dat als je de huisarts je klachten verteld en zegt wat t kan zijn dat hij hier nog nooit van gehoord heeft en r niets mee kan. Zelf ben ik nu al 5 jaar regulier zelf bezig en gelukkig gaat t steeds beter. Echter r word niets vergoed. Ik vind dat we de huisartsen van nu r ook in moeten trainen..
HPA test toont aan dat de bijnieren teveel produceren en ons kind zich in het voorstadium van bijnier uitputting bevindt.
Huisarts ziet dit niet als een probleem, hoewel ons kind ondertussen in de psychiatrie terecht kwam én niet meer voltijds naar school kan. Een groot probleem waarbij we er maar niet in slagen om gehoord te worden, laat staan hulp te vinden.
Hallo B.C. ! Mijn hartelijk medeleven. Zoals ik de zaak al lezend begrijp, is een bijnieruitputting, als we dat woord gebruiken mogen, mogelijk een beginstadium van een bijnierinsufficientie (zie aldaar op deze mooie site). Een autoimmune Addison kan tijden aan de gang zijn vóór er levensgevaar ontstaat. Als de bijnieren te veel hormonen produceren, zou ik eerder aan het syndroom van Cushing denken – wat niet minder ernstig is, helaas. Als u er met de huisarts niet uit komt, dan zou hij of zij u naar een endocrinoloog moeten verwijzen, die verder kan laten testen, bijvoorbeeld de ACTH test. En dan : Is er een autoimmuun proces op gang ? Hoe werkt de schildklier ? Hoe staat het met de Na en K – huishouding ? Is er een gluten- of melk-overgevoeligheid ? Gluten kunnen depressieve symptomen veroorzaken en kunnen bovendien een rol spelen bij autoimmune ziektes. Hoe beter u zich informeert, des te beter kunt u het gesprek met de medische wereld aan. Goede moed gewenst aan de hele familie.
Dank voor het artikel. Ik denk dat hierin een belangrijke rol is weggelegd voor de ‘reguliere arts’. Deze heeft vaak te weinig kennis op het gebied van endocriene ziekten. Ieder lichaam is anders, iedere ziekte verloopt anders. Iemand kan zich goed voelen met een dagdosering van 5mg HC en iemand anders heeft 40mg nodig. Of bijnieruitputting echt bestaat durf ik niet te zeggen, ik heb er wel ervaring mee. Ik heb de ‘diagnose’ gekregen (op basis van bloedonderzoek/hormoonwaardes) en alle supplementen, bijnierschorspillen ed geprobeerd. Ik kan zeggen dat als je echt iets aan je bijnieren hebt, alleen cortisol helpt. Ik werd alleen maar slechter totdat ik niets meer kon. Met veel pijn en moeite een ACTH test gekregen, echter na 5 min kreeg ik een crisis. Na 100 mg HC weer bijgekomen, naar huis gestuurd en twee dagen telefonisch door een internist die ik nog nooit had gezien werd er medegedeeld dat ik niet meer terug hoefde te komen, ik was gewoon even niet lekker geworden tijdens de test. Ik heb nu 4 keer een crisis gehad en dit was er wel degelijk een. Een verwijzing naar de endocrinoloog kreeg ik niet, ik kon wel naar de psycholoog!
Uiteindelijk zelf naar een endocrinoloog in een prive kliniek geweest, deze was zo oplettend om naar mijn medicatie te kijken (20 jaar corticosteroïden in verschillende vormen- HPA-as onderdrukt) diagnose iatrogene bijnierschorsinsufficiëntie. Gestart met HC. Gaat wel beter, maar blijf restklachten houden, ben nu onder behandeling bij een endo in het ziekenhuis, hij zegt dat ik permanente schade heb. Als al die artsen die ik heb gezien wat meer moeite hadden genomen om te luisteren en mee te lezen/denken over bijnieren en cortisol dan had het geen 8 jaar geduurd voordat ik de diagnose had en had ik misschien mijn HPA-as weer kunnen herstellen…dat mensen naar een alternatieve arts gaan begrijp ik wel. Zij luisteren en tonen begrip. Jammer dat je hierdoor niet de juiste behandeling krijgt en onnodig veel geld uitgeeft aan dure supplementen die niets doen en de juiste diagnose lang op zich laat wachten, met alle gevolgen van dien…
Met andere woorden: u hebt de bijnierschorsinsuffientie zelf veroorzaakt door jarenlang steroïden te gebruiken?
Het komt nu over als ‘eigen schuld’. Zonder steroiden heb ik permanente ontsteking aan de neusslijmvliezen en 6-8 x per jaar bijholteontsteking, daarnaast huid- en longproblemen. Ik heb weinig keus aangezien andere medicatie en therapie niet helpt.
Hi Jasmijn, Dank je wel voor je uitgebreide toelichting en tips.
Zou jij de privekliniek willen delen waar jij bent geholpen?
Hartelijke groet,
Eva
Ik heb addison mijn bijnierer werken bijna niet meer mijn cortisol is 0 5 dat is heel laag Ben bij arts geweest in kliniek 2 jaar geleden en toen om het half uur bloed afgenomen uit vingers om het half uur en direkt naar het labo en zo twee’dagen na elkaar ook ben ik onder ermi geweest voor mijn hypofyse en alles was normaal ! Naam smorgens 20 mlgr hydrocortison en om’5 uur 10 mlgr maar ik blijf heel moe geb geen krachten en veel pijn aan rug en knieën en overal een beetje ! Ben niet depresief wil ik niet! ,Doe mijn best in alles Hoe meer ik beweeg Hoe meer pijn en dat blijft maar duren ik ben nu 79 jaar en altijd heel actief geweest maar nu gaat het echt niet hoe ik ook mijn best doe ik blijf maar moe en pijn geen enkele dokter kan mij helpen ze weten daar geen raad mee ! Hopelijk vinden ze er iets op voor in de toekomst ! Gelukkig voel ik mij niet ziek en niet onpasselijk zo kan ik verder leven liefst op een heel rustige manier want veel mag er niet gebeuren dat niet normaal’is want daar kan’ik niet tegen ! Heb dan verdriet ! Zo ik wou dat eens kwijt wie weet staat de wetenschap al een stapje verder om,andere mensen te helpen want het’is een heel heel lastig leven zo ! Dank’u wel !!
Als je wilt lezen hoe deze vorm van bijnierschorsinsufficiëntie (de steroïd-induced adrenal insufficiency/steroïd geïnduceerde bijnierschorsinsufficiëntie) wordt veroorzaakt, kijk dan bij de informatie van deze website: https://www.bijniernet.nl/bijnieraandoeningen/bijnierschorsinsufficientie/steroid-geinduceerde-bijnierschorsinsufficientie/