Home » Blog » Slaap, een 1e levensbehoefte! – Lisanne van der Plas – Smans

Slaap, een 1e levensbehoefte! – Lisanne van der Plas – Smans

Lisanne van der Plas-Smans, Internist-endocrinoloog

Slaap is voor mij een eerste levensbehoefte. Maar wat is slaap precies, en waarom brengen we 1/3 van ons leven slapend door? Maar belangrijker nog: wat voor invloed zou een bijnieraandoening kunnen hebben op het slapen?

Helaas is het nog niet precies duidelijk waarom we bijna 1/3 van ons leven slapend doorbrengen. We weten dat slaap een dagelijks terugkerende gebeurtenis is waarin het gehele lichaam tot rust kan komen. Er vinden allerlei verschillende veranderingen plaats tijdens de slaap. De spieren ontspannen zich, de ademhaling en de hartslag worden rustiger, ons bewustzijn is verlaagd en allerlei prikkels van buiten komen minder binnen. Tijdens de slaap zijn er 5 cycli te onderscheiden. Een cyclus duurt 90-120 minuten. Elke cyclus bestaat weer uit een aantal fasen (figuur 1). De diepe slaapt zorgt voor het lichamelijke herstel. De droomslaap is voor mentaal herstel, om ervaringen die tijdens de dag zijn opgedaan te verwerken.

Hoeveel slaap is nodig?

Hoeveel slaap iemand nodig heeft, verschilt van persoon tot persoon. Het is ook afhankelijk van je leeftijd. Met het vorderen van de leeftijd wordt de diepe slaapfase geleidelijk steeds korter en wordt de remslaap minder. Vaak wordt gesteld dat de kwaliteit van slaap belangrijker is dan de hoeveelheid slaap. Een goede kernslaap in combinatie met voldoende ontspanning overdag is mogelijk het meest belangrijk.

Slaapgebrek heeft invloed op het functioneren van onze hersenen. Het beïnvloedt:

  • De lichamelijke gezondheid
  • De emoties
  • Het concentratievermogen
  • Het geheugen
  • De reactiesnelheid
  • Het gevoel voor ruimte en tijd
  • De besluitvaardigheid

Dit kan invloed hebben op ons dagelijks functioneren. Een goede nachtrust is dus voor iedereen belangrijk!

 

Maar hoe zit het nu precies met de slaap bij mensen met een bijnieraandoening?

Tips i.v.m. slaapproblemen:

  • Met de arts bespreken of er aanpassingen in de medicamenteuze behandeling mogelijk en/of noodzakelijk zijn
  • Nagaan onderliggende oorzaak van slaapproblemen
  • Voldoende lichamelijke activiteit overdag
  • Voldoende ontspanning voor het slapen
  • Goede condities om te slapen (rustig, geen/weinig licht, temp 15 graden, voldoende ventilatie, fijn matras/deken/kussen)
  • Regelmaat/vaste tijden opstaan en naar bed gaan
  • Niet roken/ matig alcohol gebruik, geen cola/koffie/tabak in de avond
  • Voorkomen van honger of volle maag
  • Niet werken, geen PC/laptop/telefoon
  • Partner die snurkt naar het logeerbed!

 

Ons leven is ingesteld op een 24-uurs ritme. In ons lichaam is een biologische klok, die mede onder invloed van licht functioneert. Ook andere prikkels vanuit de omgeving hebben invloed op onze biologische klok. Daarnaast speelt ons hormonale systeem ook een belangrijke rol. Daar komen de bijnieren om de hoek kijken. ’s Ochtends vroeg wordt in de hypothalamus in de hersenen het hormoon CRH gemaakt. Dit hormoon stimuleert de hypofyse tot de productie van het hormoon ACTH. Het ACTH komt via het bloed bij de bijnieren. De bijnieren gaan dan onder andere het hormoon cortisol maken. Dit is belangrijk voor het wakker worden. Gedurende de dag neemt de hoeveelheid cortisol in het bloed weer af en is zeer laag in de avond en nacht: we vallen in slaap.

Bij mensen met het syndroom van Cushing hoor ik vaak dat er slaapproblemen zijn. Het normale dagritme van het cortisol is niet meer aanwezig, en de hoeveelheid cortisol in het lichaam is te hoog. Dit verstoort het slaapritme.

Ook bij mensen die behandeld worden voor bijnierschorsinsufficiëntie kunnen slaapproblemen voorkomen. In een van onze onderzoeken bij mensen met de ziekte van Addison bleek dat 65% van de mensen slaapproblemen hadden. Er bleek een verband te zijn met de hoogte van de cortison dosering ’s avonds en het aanwezig zijn van slaapproblemen. Door de avonddosering te verlagen, zagen we dat het percentage van mensen met slaapproblemen afnam. Een onderzoeker uit Noorwegen heeft ook onderzoek gepubliceerd over slaapproblemen bij mensen met bijnierschorsinsufficiëntie. Hij rapporteerde vooral problemen bij het in slaap vallen, bij het herhaaldelijk wakker worden gedurende de nacht en het vroeg wakker worden ’s ochtends.

Slaapproblemen zijn een serieus probleem voor mensen met een bijnieraandoening. Een slechte slaap heeft direct invloed op de activiteiten gepland voor de volgende dag. Het wordt nogal eens onderschat. In de Kwaliteitsstandaard Bijnieraandoeningen is opgenomen dat slaapproblemen voor kunnen komen en dat hier aandacht aan besteed zou moeten worden tijdens de vervolgcontroles. Immers, slaap is voor iedereen een eerste levensbehoefte!

Meer informatie over slaap

De Nederlandse Hersenstichting heeft een folder gemaakt over hersenen en slaap en deze is te downloaden van de site van de Hersenstichting.

De website Licht voor later besteedt ook aandacht aan slaapproblemen.

Ook Thuisarts.nl heeft een webpagina over slaapproblemen.

7 reacties

  1. Marian zegt:

    Addison patiënt.
    Wat bij mijn goed werkt is s avonds geen activiteiten .
    Dus niet naar een spannende film kijken of weg gaan. Als ik dit wel doe dan kom ik moeilijk in slaap en ben ook smorgens weer vroeg wakker. Maak me hier niet druk om weet dat het gewoon zo is. Slaap je niet je rust toch.

  2. Esther Groenhuijzen zegt:

    De biologische klok (dag- en nachtritme) staat onder invloed van licht zoals in de blog vermeld wordt. Cortisol zorgt in de ochtend voor onderdrukking van het nachthormoon melatonine om actief aan de dag te beginnen, je fit en alert te voelen. Aan hoe meer daglicht de mens overdag wordt blootgesteld, des te meer melatonine (nachthormoon) wordt aanmaakt. Dit zorgt uiteraard voor een goede nachtrust. Daarnaast heeft de hoeveelheid melatonine-aanmaak ook weer invloed op de hoeveelheid serotonine (gelukshormoon) overdag waardoor mensen beter in hun vel zitten (serotonine wordt ’s avonds in de epifyse omgezet in melatonine).

    Maar hoe zit dat nu precies met chronische bijnierschorspatiënten? Welk effect heeft daglicht op hen en de aanmaak van melatonine als cortisol als substitutie-therapie wordt gebruikt?

  3. Sandra Buzeijn zegt:

    Ik heb Addison en geraak ‘ s avonds niet in slaap zonder een melatonine pilletje. Word vele keren wakker op een nacht en voel me nooit uitgeslapen. Heb de ganse dag een moe – gevoel !

  4. Margot Ekhart, vrijwilliger Bijniervereniging NVACP, o.a. Werkgroep Conn/PHA zegt:

    Nog een tip (die valt onder aanpakken onderliggende problematiek): Aanpakken van slaapapneu!

  5. Laurens Mijnders zegt:

    Het inslapen is niet het probleem bij mij, maar nagenoeg altijd ben ik na twee uur weer wakker. Ik neem dan vaak nog 2.5 mg hydrocortison en kan dan later wel weer wat slaap pakken. Maar uitslapen gaat nooit en een uitgerust gevoel ken ik al vele jaren niet meer

  6. Anoniem zegt:

    Soms is de praktijk anders dan de theorie. Rond 20:00 uur neem ik 15 mgr HC (dagdosering is 10-5-15) in, ik ben ’s avonds dermate moe en energieloos dat ik deze hoge avonddosering echt nodig heb. Ik val anders niet in slaap door klachten van cortisoltekort.

  7. Margot Ekhart, ex-Connpatiënt, Werkgroep Conn/PHA, medewerker Facebookpagina en Telefoonteam bij Bijniervereniging NVACP zegt:

    B12-tekort (ziekte van Addison-Biermer) kan ook gepaard gaan met slaapproblemen. Zowel Addison-Biermer als Addison (primaire BI) zijn auto-immuunziektes. Ze komen waarschijnlijk vaker samen voor, maar Addison-Biermer wordt niet altijd herkend, wegens overlap(klachten) met Addison. Addisonpatiënten die maar moe blijven en slaapproblemen hebben, zouden hun B12 moeten laten nakijken.
    (Huis)artsen dienen zich ook beter te verdiepen in B12-problematiek. Het is géén hype, en ook niet met een eenvoudig supplementje te verhelpen (omdat het via de maag niet wordt opgenomen!)
    In november 2017 is er een huisartsencongres met de Big 5 van de endocrinologie + bijscholing B12-problematiek!

Reacties zijn gesloten.