Charlotte Krol, internist-endocrinoloog Amphia Breda
Moeheid komt veel voor en kan een grote belasting zijn voor je levenskwaliteit. Bij patiënten die behandeld worden voor een tekort aan schildklierhormoon of bijnierschorshormoon komt vermoeidheid nog vaker voor. Waar komt moeheid vandaan? Wat kun je eraan doen?
Moeheid: sprake van een ernstige ziekte?
Als internist hoor ik van veel patiënten dat ze moe zijn. Meestal is er gelukkig niets levensbedreigends aan de hand: bij maar een klein deel (1-3%) van alle patiënten die met moeheid naar de huisarts gaan, wordt een levensbedreigende ziekte vastgesteld zoals kanker of een infectie. Soms komt een andere lichamelijke ziekte aan het licht, bijvoorbeeld bloedarmoede, een hart- of longziekte of een nierziekte. De oorzaak is ook vaak slaapgebrek (bijvoorbeeld door ademstops in de slaap) of een psychisch probleem zoals overbelasting of een depressie. Bij tot 70% van de patiënten wordt helemaal geen verklaring gevonden voor de moeheid. Ik merk dat het voor veel patiënten een dubbele boodschap is als er geen onderliggende oorzaak wordt gevonden. Aan de ene kant zijn ze gerustgesteld: er is geen kanker of een infectie gevonden. Aan de andere kant is er geen pilletje waarmee de moeheid als sneeuw voor de zon verdwijnt. Gelukkig herstelt de moeheid toch vaak alsnog vanzelf binnen een paar maanden.
Maar ik heb al een hormoonziekte: ligt het niet daaraan?
Bij patiënten met tekort aan bijnierschors- of schildklierhormoon komt moeheid vaker voor, ook als ze al medicijnen gebruiken. Helaas gaan de klachten vaak níet weg na een paar maanden. Regelmatig hebben ze al van artsen te horen gekregen: de bloeduitslagen zijn goed, dus er is niets aan de hand, het zit ‘tussen je oren’. Soms blijken gelukkig de klachten toch nog te verbeteren na het aanpassen van de medicatie. En ook al zijn ze zo goed mogelijk ingesteld op tabletten met schildklier- of bijnierhormoon, dan nog kun je klachten houden van hormoontekort. Je hormoonhuishouding is met een tabletje namelijk niet zo goed afgesteld als wanneer je lichaam zélf de hormonen kan aanmaken. We weten bijvoorbeeld dat een deel van de patiënten het schildklierhormoon uit het tabletje met levothyroxine niet goed kan omzetten naar het actieve hormoon T3, waardoor je toch hormoontekort hebt, ook al zijn de bloedwaardes goed. Ook de tabletten met bijnierschorshormoon geven andere bloedspiegels van cortisol dan die bij patiënten bij wie de bijnier goed functioneert, met hogere pieken en diepere dalen. Bovendien kunnen we wel de hormonen in het bloed meten, en kan het lijken dat de waardes goed zijn, maar zijn de hormoonspiegels in het bloed wel hetzelfde als in je spieren of je hersenen?
Wat is dan de oplossing?
Het is belangrijk dat bij patiënten met moeheid goed wordt gekeken naar de verschillende oorzaken die moeheid kunnen veroorzaken. Hierbij zal je arts met een vraaggesprek en lichamelijk onderzoek nagaan of er aanwijzingen zijn voor een onderliggende ziekte. Als er aanleiding toe is, wordt ook bloedonderzoek en/of röntgenonderzoek verricht. Als schildklier- of bijnierpatiënt met de ziekte van Hashimoto , Graves of de ziekte van Addison heb je ook een verhoogde kans op andere auto-immuunziektes die vermoeidheid kunnen veroorzaken, zoals coeliakie (gluten-intolerantie), vitamine B12 tekort of diabetes (suikerziekte). Hier kan ook met bloedonderzoek naar gekeken worden. Verder is het van belang dat je zo goed mogelijk op hormoonmedicatie wordt ingesteld, waarbij goed wordt gekeken naar de dosis en tijdstip van inname van de medicatie, de bloeduitslagen en je klachtenpatroon. Soms kunnen kleine veranderingen in je medicatie een groot verschil maken.
Tips voor bezoek aan de arts
Als je naar een arts gaat vanwege moeheid, kun je een aantal dingen doen zodat je arts je nog beter kan helpen.
- Denk na over wat je met moeheid bedoelt: slaperigheid, uitputting, spierkracht verlies of misschien kortademigheid?
- Waarom ga je naar de arts: ben je bang voor onderliggende ziekte? Wil je een oplossing of adviezen om je klachten te verbeteren? Geeft dit aan bij je arts, dan kan die met je meedenken.
- Heb je nog andere klachten? Zo ja, hoe lang al en sinds wanneer? Schrijf ze op en neem je notities mee naar je arts.
- Hoe goed slaap je? Vraag eens bij bijvoorbeeld je partner na of je onrustig slaapt, snurkt of zelfs een aantal keren even stopt met ademen ‘s nachts.
- Komen er ziektes in je familie voor? Kanker, diabetes, hart- en vaatziekten? Vraag het na voor je naar de arts gaat.
Tot slot
Als er geen verklaring wordt gevonden voor je moeheid, kijk dan eens goed naar hoe je je leven indeelt. Is de balans wel goed tussen werken, privéleven en uitrusten? Of vraag je te veel van jezelf? Slaap je wel lang genoeg? Zorg ervoor dat je regelmatig beweegt en sport. In het begin word je daar misschien nog vermoeider van, maar als je conditie verbetert, kan het je klachten helpen verminderen. Word je continu gestoord door Whatsapp- en Facebook berichten, en kijk je ‘s avonds vaak op je telefoon? Zet je telefoon eens wat vaker uit, en zorg ervoor dat je de uren voor dat je gaat slapen niet meer naar het blauwe licht van een scherm kijkt (telefoon of tablet), omdat dit je slaap kan verstoren. Verder kun je overwegen een psycholoog te raadplegen, die je tips kan geven over hoe je kunt omgaan met je klachten en een leuk leven kunt leiden ondanks je moeheid.
Beste Charlotte
Onlangs heb ik op de FB pagina van de Ned. Hypofyse Stichting onderstaande reactie gegeven op een Engelstalig filmpje over de hypofyse.
================
Hormonen zijn net als mieren. U kent het verhaal van de mieren en het dragen van hun eigen gewicht wel? Hele kleine diertjes maar ze kunnen tot 5000 x (!!!) hun eigen gewicht dragen. Zo gaat het ook met hormonen.
Je ziet ze niet, ze zijn klein maar hun kracht is zo groot in ons menselijk lichaam, dat ervaar je pas als je er zelf last van hebt.
Ik probeer altijd de vergelijking te maken met de menstruatie bij vrouwen. Rond die tijd gaat de hormoonhuishouding flink overhoop en veel vrouwen (ook mijn vrouw en dochter) worden ineens een heel ander persoon. Kunnen ze hier iets tegen doen? NEE!! Of kijk naar pubers waar de hormonen door hun lichaam heen gieren. De kracht van hormonen is zo groot, hier moet je lichaam naar luisteren.
Kan je nagaan wat er gebeurt er als geen of bijna geen hormonen meer door je lichaam heen gaan door bijv. een hypofyse aandoening of een schildklieraandoening. Je lichaam raakt helemaal uitgeput en je kunt haast niets meer, ook al zie je aan de buitenkant (bijna) niets.
Dit filmpje geeft de complexiteit aan van de hypofyse. En zelfs met dit (jammer genoeg Engelstalig) filmpje begrijpen maar weinig mensen hoe het nu in elkaar zit.
En ik kan u vertellen dat zelfs mijn endocrinoloog (en die heeft er toch bijna 10 jaar studie opzitten) ook niet precies begrijpt hoe het nu precies in mijn lichaam werkt. Daarbij, ieder mens is uniek en niet iedereen reageert zoals geleerd in de schoolbanken.
Het blijft iedere dag een gevecht, alleen gaat het de ene dag beter dan de andere. Gelukkig heb ik een hecht gezin waar ik op terug kan vallen.
===================
Wat ik hier mee wilde zeggen is dat het voor iedere patiënt met chronische vermoeidheidsklachten ontzettend moeilijk is om iedere dag weer de juiste balans te vinden tussen de beschikbare energie en de activiteiten die je wilt (en soms moet) gaan doen. Mensen om je heen begrijpen niet dat je zo moe kunt zijn dat zelfs het uitruimen van de afwasmachine of het opvouwen van de handdoeken al teveel kan zijn. Aan de buitenkant zie je immers (vaak) niets.
Daarbij komt dat ik me (en ik denk dat anderen zich hierin wel zullen herkennen) naar de mensen om je heen (werk, vrienden, soms zelfs familie) vaak beter voor doe dan ik me werkelijk voel. Niet goed natuurlijk maar je wilt ook niet constant maar moeten zeggen als ze je vragen “hoe gaat het met je” dat het niet goed met je gaat en dat je zo verschrikkelijk moe ben dat je het liefst je bed in zou willen duiken. Want ik wil graag weer onderdeel uitmaken van het “leven” dus hou ik me maar groot maar dat gaat niet altijd even gemakkelijk.
Als patiënt met vele chronische aandoeningen weet ik waar ik over praat als ik zeg dat je bijna zelf arts moet zijn om daarnaast de onderlinge verbanden tussen de verschillende chronische aandoeningen te kunnen opmerken. Om maar een voorbeeld te noemen, het verhogen van de hydrocortison heeft een enorme impact op mijn bloedsuikergehalte (deze gaat omhoog) waardoor ik extra insuline moet bij spuiten en hierdoor behalve op de nieuwe hydrocortison óók opnieuw ingesteld moet worden op de hogere dosis insuline. Ook de slaapapneu heeft een enorme impact gehad op mijn totale stofwisselingsziekte. En zo zijn er nog vele andere combinaties aan te geven. Als chronische vermoeidheidspatiënt moet je niet vaak 1 balletje (= ziekte) in de lucht houden maar meerdere.
Ondanks dat ik behoorlijk onderzoekend ben naar mogelijkheden om de energie te verbeteren is het ook voor mij ontzettend moeilijk, zo niet onmogelijk, om iedere dag fris en fruitig op te staan en je “dingetje” te doen.
U bent internist-endocrinoloog. Ik zou u graag één ding mee willen geven: als een patiënt met een hypofyse- of schildklieraandoening bij u komt en nog steeds moe is, doet u dan a.u.b. niet alleen de basisonderzoeken maar kijk bijvoorbeeld ook naar het hele scala van aandoeningen als diabetes, astma, hartklachten (kanker) / mogelijke tekorten van vit.B12, ijzer, groeihormoon, cortisol, vit. D maar ook naar het algemene bloedbeeld, Lyme, lever, nieren, CVS etc.etc.
Ik weet, het is erg veel, maar ik heb zelf aan den lijve ondervonden dat er vaak achter de ene aandoening (soms) meerdere andere aandoeningen verborgen gaan. Ik weet natuurlijk niet hoe u uw huidige onderzoeken uitvoert maar ik hoop dat u een uitgebreid onderzoek bij uw patiënten heeft gedaan alvorens met een diagnose te komen. En zoals u zelf ook al aangeeft, zelfs bij een waarde binnen de referentiewaardes kan een patiënt zich nog steeds eg moe voelen.
Heel veel suc6 met uw praktijk en ik vind het al bijzonder goed van u dat u een blog schrijft met tekst en uitleg over vermoeidheidsklachten; ga zo door 😉
Hallo ik ben al een lange tyd moe ikvalaan het einde ochtend en middag geregeld inslaap ik probeer het wattedoen maar iszwaar ik ben ook mijn vriend verloren. Enne eigen kind wiljeniet zien zelf geen contact.dat vreed aan je veder benikalleen erg eenzaam
Beste Charlotte.
Je hebt een heel verhelderend stuk geschreven over vermoeidheid. Ik heb een dochter, ze is al tijden ziek en ongelooflijk vermoeid. We wonen met 1 huis ertussen, maar die kleine afstand is voor haar alsof ze een marathon moet lopen. Ze heeft een Gastric Bypass ondergaan, is heel veel gewicht kwijt, maar haar energie is ook weg. Ze kon voor de GBP einden lopen, dat is nu verleden tijd. Ze is onder behandeling bij een internist/endocrinoloog bij het UMCG, een geweldige dokter. Door de GBP zijn haar bloedsuikerwaarden erg aan het schommelen, krijgt ze hypo’s en moet ze meerdere medicijnen per dag slikken en zich ook elke dag injecteren en krijgt ze eens per 3 weken een spuit sandostatine. Ze heeft naast de hypoglykemie ook choeliakie en schildklierproblemen. Ze is heel positief, maar soms wordt het haar wel eens teveel. Ze is de meeste vrienden en vriendinnen kwijtgeraakt (ja, ze kan niet meer meedoen, kan niet uitgaan en is haar eigen lijf niet meer de baas), ze kan niet werken, is volledig afgekeurd en telt in deze keiharde maatschappij niet meer mee. Gelukkig kan ik haar als vader steunen, is mijn vrouw ook een steunpilaar voor haar en doet haar oudere zus heel veel voor haar. Mijn dochter schrijft maandelijks blogs over haar leven, ze is in 2010 begonnen en heeft nu al een heel ‘boek’ geschreven. Het zou mooi zijn als er een uitgever zou zijn die er iets in ziet en het wil uitgeven, het zou erg veel mensen sterken die in hetzelfde schuitje zitten.
Ik denk dat je blog heel verhelderend is voor veel mensen en ik hoop dat je doorgaat zulke stukken te schrijven; veel mensen hebben dat nodig, helderheid, simpele bewoordingen, geen ‘dokterstaal’ maar woorden die de mensen raken, zodat ze blijven lezen.
Krijgt ze wel b12 injecties? Grote kans dat dat de oorzaak van haar vermoeidheid is! De pillen die mensen met een GBP voorschrijven werken niet voldoende in 90% van de gevallen.
Beste Klaas Broeils,
Wat naar voor u dochter. Ik heb ook een GBP operatie ondergaan en zit asn de b12 injecties en aan de ijzertabletten.
Energie level staat elke x op 0!!
Ben vaak niet vooruit te branden.
U schreef dat u dochter blogs schrijft.
Graag zou ik die willen lezen. Waar schrijft ze die en hoe heet ze?
Sterkte voor u dochter!!
Alvast bedankt!!